DataRockie

เมื่อคืนแอดนั่งคิดว่าจะเขียนเรื่องอะไรดีส่งท้ายปี 2022 อยากหยิบไอเดียจากหนังสือที่เราชอบมาเล่าให้ทุกคนฟัง จริงๆปีหนึ่งแอดอ่านหนังสือไม่ค่อยเยอะเท่าไหร่

เพื่อนๆชอบคิดว่าแอดอ่านเยอะ เปล่าเลย 555+ ส่วนตัวจะพยายามเลือกอ่านเฉพาะเล่มที่คิดว่ามันมี Impact จริงๆ แบบเปลี่ยนแนวคิดของเราได้ ปีหนึ่งถ้าเจอซักเล่มหนึ่งก็คุ้มค่าแล้ว

หลังจากนั่งคิดหลายชั่วโมง (เริ่มเขียนบทความนี้ตอนห้าทุ่ม) แอดเลือกเขียนเกี่ยวกับ Stoicism ให้ทุกคนได้อ่านดีกว่าและ theme ของบทความนี้คือ Rule Over Yourself

Stoicism คือปรัชญาการใช้ชีวิตจากยุคกรีกโบราณ ที่ผ่านมาสองพันปียังใช้ได้อยู่เลย ส่วนตัวแอดก็กำลังฝึกฝนบนเส้นทางของ Stoics เหมือนกัน หวังว่าทุกคนจะชอบบทความนี้นะครับ

📝 ถ้าให้เลือกนักเขียนเรื่อง Stoics ที่ชื่อคุ้นหูที่สุดในปัจจุบัน คนนั้นคือ Ryan Holiday ผู้เขียนหนังสือ Ego is the enemy, The obstacle is the way และเล่มล่าสุด Discipline is Destiny

ช่วงแรกของบทความนี้แอดสรุปมาจาก Discipline is Destiny ของ Ryan Holiday นะครับ

The Myth of Hercules

ตำนานกรีกเล่าว่าระหว่างที่ Hercules กำลังเดินทางทำ quest ซักอย่างหนึ่งอยู่ เค้าได้พบกับนางฟ้าสององค์ที่ยื่นข้อเสนอให้ Hercules และเค้ากำลังจะต้องตัดสินใจครั้งสำคัญที่สุดในชีวิต

องค์แรกสัญญาจะให้ชีวิตที่สุขสบาย ชื่อเสียง เงินทอง life of ease องค์ที่สองไม่มีรางวัลใดจะให้นอกจากผลลัพธ์ที่ Hercules จะได้รับจากการทำงานหนัก hard work เป็นผลตอบแทน

เส้นทางที่สองจะเป็นหนทางที่ยาวไกล ความยากลำบากมากมายกำลังรอ Hercules อยู่ แต่มันคือหนทางที่เหมาะสมสำหรับเทพ Hercules กำลังเผชิญกับสองเส้นทางที่ตรงข้ามกันอย่างสิ้นเชิง

เรื่องราวนี้คือ Dilemma ที่ชีวิตมนุษย์เราทุกคนต้องเจอ จะเลือกทางง่ายหรือทางยาก เราเป็นคนกำหนดเส้นทางเดินเอง และเส้นทางจะเป็นตัวกำหนดตัวตนของเรา

Hercules ใช้เวลาคิดแค่ไม่กี่วินาทีก่อนจะเลือกทางที่สอง ทางที่จะเปลี่ยนเค้าเป็นคนที่ดีขึ้นกว่าเดิม Hercules เลือกความดีงามหรือ Virtue คำที่มันอาจจะดูเชยๆในสายตาคนยุคนี้

Virtue – aretḗ (Greek) แปลเป็นภาษาอังกฤษว่า “Excellence of any kind” ทั้งด้านจิตใจ ร่างกาย การดำรงชีวิต ความดีงามที่จะช่วยให้เรา “Demand the best version of ourself“

The Four Virtues

นักปราชญ์ยุคกรีกโบราณเชื่อว่าความดีงามประกอบไปด้วย 4 ด้าน

• Courage – กล้าที่จะทำสิ่งที่ดี
• Temperance – ควบคุมตัวเอง มีวินัยในการใช้ชีวิต
• Justice – ยึดมั่นในความถูกต้อง
• Wisdom – ความรู้คืออิสรภาพที่แท้จริง

Marcus Aurelius หนึ่งในจักรพรรดิที่ยิ่งใหญ่ที่สุดแห่งโรมันเรียกสิ่งนี้ว่า Touchstones of Goodness ในยุคปัจจุบันนักปรัชญาเรียกสิ่งนี้ว่า Cardinal Virtues เป็นเสาหลักของการใช้ชีวิตของกลุ่มคนที่เรียกตัวเองว่า Stoics และปรัชญาการใช้ชีวิตแห่ง Stoicism

These are the key to a life of honor, of glory, of excellence in every sense.

ถ้าเราใช้ชีวิตโดยยึดมั่นเสาหลักสี่ต้นนี้ เราจะเข้าใกล้ชีวิตที่มีเกียรติ มีความหมายในทุกๆการกระทำของเรา Virtue ไม่แบ่งเพศชายหรือหญิง มนุษย์เราทุกคนเข้าถึงสิ่งนี้ได้เหมือนกันหมด

เสาทั้งสี่ต้นมีความเชื่อมโยงกันหมด จะขาดต้นใดต้นหนึ่งไปไม่ได้เลย Virtues เป็นเหมือนเข็มทิศ เหนือ ใต้ ออก ตก ที่นำทางเรา เปิดตาให้เราเห็นความจริง ว่าปัจจุบันเราอยู่ที่จุดไหน

They guide us. They show us where we are and what is true.

Aristotle อธิบายว่า Virtue เป็นเหมือนงาน Craft ที่เราต้องลงมือทำ อยากเป็นช่างไม้ต้องลงมือทำงานไม้ อยากเล่นเปียโนเป็นก็ต้องลงมือเล่นเปียโน การลงมือทำ ทำให้เราเข้าใกล้สิ่งนั้นมากขึ้น

Virtue is something we do. It's something we choose. Not once, but constantly.

เรื่องราวของ Hercules ที่ต้องตัดสินใจตรงทางแยก เป็นเหมือนเหตุการณ์ความท้าทายที่ถาโถมเข้ามาในชีวิตเราทุกวัน เราจะเลือกกล้าหรือกลัว? ช่วยคนอื่นหรือเห็นแก่ตัว? เข็มแข็งหรืออ่อนแอ? ฉลาดหรือไม่ฉลาด? ทางยากหรือทางง่าย?

ทั้งหมดอยู่ที่ตัวเรา ใช้ Virtues เป็นเข็มทิศนำทาง

Time is Beyond Our Reach

Wisdom ข้อแรกของ Stoicism คือการแยกให้ออกระหว่างสิ่งที่เราควบคุมได้ control กับสิ่งที่เราควบคุมไม่ได้ can’t control

Stoic quote ที่แอดคิดว่าทรงพลังมากๆเป็นของ Marcus Aurelius พลังที่แท้จริงอยู่ที่ความคิดของเรา ไม่ใช่เหตุการณ์หรือปัจจัยภายนอกที่อยู่เหนือการควบคุมของเรา

You have power over your mind, not outside events. 
Realize this, and you will find strength.

Stoics พบว่าชีวิตคนเราเป็นทุกข์เพราะเราไปพยายามเปลี่ยนสิ่งที่เราเปลี่ยนหรือแก้ไขมันไม่ได้ Epictetus ปราชญ์สโตอิกสอนว่า เราควบคุมได้แต่ความคิด จิตใจ และการกระทำของเราเท่านั้น

Serenity Prayer ของ Reinhold Niebuhr (1892-1971) ผ่านมาเป็นพันๆปีก็ยังสะท้อนสิ่งที่ Stoics ค้นพบเมื่อนานมาแล้ว ยอมรับสิ่งที่เราเปลี่ยนไม่ได้ กล้าที่จะเปลี่ยนสิ่งที่อยู่ในการควบคุมของเรา และความรู้ที่ช่วยให้เราแยกสองสิ่งนี้ออกจากกัน

God grant me the serenity to accept the things I cannot change, courage to change the things I can, and the wisdom to know the difference, living one day at a time.

ในหนังสือ Four Thousand Weeks (2021) ของ Oliver Burkeman ที่อธิบายเรื่อง time management สำหรับมนุษย์ (for mortals) บอกว่า เวลาอยู่เหนือการควบคุมของเรา

แค่เรายอมรับว่าเราควบคุมเวลาไม่ได้ เรามีเวลาจำกัดในโลกนี้ และเทคนิค time management ที่หนังสือส่วนใหญ่แนะนำมันใช้ไม่ได้ผล ชีวิตเราจะมีความสุขขึ้นทันทีหรืออย่างน้อยก็ไม่แย่กว่าเดิม สอดคล้องกับคำสอนของ Stoics

While we wait for life, life passes.

ความตายเป็นสิ่งที่เราหนีไม่พ้น ยิ่งเราอายุมากขึ้น เวลาในโลกเหลือน้อยลงแต่ทำไมมันกลับเดินเร็วขึ้นกว่าเดิม เราควบคุมเวลาไม่ได้ แต่เรา choose how to live well ได้

Marcus Aurelius (คนเดิมอีกแล้ว 555+) ก็เคยพูดเรื่องนี้ไว้ และเป็นหนึ่งใน Stoic quote ที่มีคนแชร์เยอะที่สุดในโลก ที่มาของรอยสัก Memento mori รูปหัวกระโหลกและความตาย

You could leave life right now. Let that determine what you do and say and think.

📝 Four Thousand Weeks เปิดมาก็พูดเรื่องความตายเลย 555+ ไม่เหมาะที่จะเขียนรับปีใหม่เท่าไหร่ แต่แอดว่ามันล้ำลึกดี มีความเป็น Stoics ซ่อนอยู่ ไว้แอดมาเขียนสรุปให้อ่านอีกทีนะครับ

ตอนนี้ทุกคนเริ่มเข้าใจ Stoicism มากขึ้นแล้ว กลับไปที่ Virtues หลักของบทความนี้กัน

Discipline is Destiny

ความมีวินัยคือโชคชะตาที่เราเลือกได้

Self-Discipline หรือ Temperance คือ Virtue ที่ทรงพลังที่สุดของ Stoics

พ่อของ Epictetus เคยบอกกับเค้าว่า ให้เปลี่ยนความพยายามที่จะเอาชนะทั้งโลก the world มาพยายามเอาชนะ Empire ที่อยู่ระหว่างหูของเราดีกว่า between the ears

Would you have a great empire? Rule over yourself.

Rule over yourself คือการควบคุมความคิด ความต้องการ อารมณ์ และจิตใจของเรา อยู่เหนือตัวเราเองให้ได้ ก่อนที่จะคิดทำการใหญ่ใดๆ ชัยชนะที่ยิ่งใหญ่เริ่มต้นที่ตนเอง ไม่ใช่จากปัจจัยภายนอก

Freedom requires discipline.
Discipline gives us freedom.
Freedom and greatness.
Your destiny is there.

ในมุมมองของ Stoics ความมีวินัยคือหนทางเดียวสู่อิสรภาพ หรือจะพูดให้เห็นภาพชัดๆคือเรามองมันเป็นสิ่งเดียวกันเลย Temperance | Discipline = Freedom ไม่มีวินัย ก็ไม่มีอิสรภาพที่แท้จริง

It is through discipline that makes all things possible.

ทุกๆความสำเร็จในชีวิตเริ่มต้นจากการควบคุมตนเอง Ryan Holiday ยกตัวอย่างการขับรถเร็วๆ ถ้าเสียการควบคุม without control ก็คว่ำแน่นอน ชีวิตของเราก็ไม่ต่างกัน

If you don't take control of your life, someone else will.

แล้วถ้าเราปล่อยจอย เสียการควบคุมชีวิตตัวเอง ปล่อยให้ชีวิตมันไหลไปเรื่อยๆ จะมีใครซักคนเข้ามาแทนที่ตำแหน่ง Driver นั้นแทนที่เราอย่างแน่นอน

เราเสียเวลากันไปเท่าไหร่แล้วกับการเลื่อนไถหน้า feed social media ต่างๆโดยที่ไม่ได้อะไรกลับมา Oliver Burkeman บอกว่า literally เรากำลังจ่ายค่าเสียเวลานั้นด้วยชีวิตของเราเลย

สรุปง่ายๆว่า Discipline คือการควบคุมตัวเอง ทนต่อสิ่งเร้าและปัจจัยภายนอก Joy of Missing Out ทำในสิ่งที่คนส่วนใหญ่ไม่ทำ อ่านหนังสือ พัฒนาตัวเอง ต้องมีความกล้าที่จะใช้ชีวิตแบบนี้ ไม่ใช่เพราะมันยาก แต่เพราะมันทำให้เราแตกต่าง It sets you apart

ทุกวันนี้แอดยังเล่น TikTok ไม่เป็นเลย IG Story ก็ยังกดถ่ายแบบงงๆ 555+

Generalist and Stoic

พวกเราที่เป็น Generalist เชื่อว่า Freedom of Excellence จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อเรามีข้อจำกัดในชีวิตบางอย่าง (Restriction) ถ้าเราอยากเป็นคนที่เก่งขึ้น เราจะเลือกทำอะไรตามใจไม่ได้

• อยากดู Netflix แบบข้ามคืนไปเลย
• อยากไปเที่ยวซักเดือนหนึ่งให้หายอยาก
• อยากกิน Junk Food ทุกวัน เพราะมันอร่อย

Generalist จะตอบว่า “ไม่” กับทุกข้อด้านบน

และตรงนี้เป็นจุดที่เชื่อมโยงปรัชญาของ Generalist กับปรัชญา Stoics เข้าด้วยกัน – Freedom ที่เกิดจากข้อจำกัด และสร้างวินัยที่จะใช้ชีวิตตามข้อจำกัดนั้นๆ ถึงแม้ว่ามันจะยากแค่ไหนก็ตาม

The freedom for excellence is the power to be the best human being we can be.

ถ้าเราอยากมีงาน มีรายได้ที่ดีขึ้น แต่เลิกงานกลับถึงบ้านนั่งดู Netflix ทุกวันช่วยไหม ถามจริง? เวลาว่างๆกดเข้าไปดูวีดีโอ Tiktok ตลอดเลย ช่วยไหม ถามจริ๊งงงง?!

เราต้อง restrict ตัวเลือกในชีวิตของเรา ใช้ชีวิตบนข้อจำกัด เลือกทำเฉพาะสิ่งที่สำคัญในชีวิตเรา ตรงนี้แอดไม่ได้บอกว่าห้ามดู Netflix/ TikTok นะครับ 555+ แต่ต้อง balance ชีวิตให้เหมาะสม

Epictetus ที่เคยใช้ชีวิตเป็นทาสบอกว่า Education is Freedom และมีแต่ผู้ที่ใฝ่หาความรู้เท่านั้นถึงจะได้พบอิสรภาพที่แท้จริง

ความรู้เปลี่ยนตัวเค้าจากทาสเป็นนักปรัชญา เส้นทางการเปลี่ยนแปลงไม่ได้เกิดขึ้นในช่วงข้ามคืน แต่อาศัยวินัย การฝึกฝน หาความรู้ ต่อสู้กับความยากลำบาก

📝 คำสอนของ Stoics มาจาก wisdom ของคนจริงๆที่ใช้ชีวิตในยุคกรีกและโรมันโบราณ ตั้งแต่คนที่เป็นทาส พ่อค้า อาจารย์ ไปจนถึงจักรพรรดิแห่งกรุงโรม Roman Emperor

ส่วนตัวแอดทุกวันนี้ใช้ชีวิตอยู่บนสองปรัชญาของ Generalist และ Stoicism การเรียนรู้และพัฒนาตัวเองเป็นแบบ Generalist ส่วนจิตใจแข็งแกร่งแบบ Stoics

เข็มทิศที่นำทางตัวแอดตอนนี้มันชัดมากเลย มันรู้ว่าต้องเดินไปทางไหน รู้ว่าต้องใช้ชีวิตยังไง และเราจะรักษาความดี Virtues aretḗ ไว้ได้อย่างไร

Generalist in practice. Stoic at heart.
To Know good things, Do good things, Make good things.

จงเลือกเส้นทางเดียวกับที่ Hercules เลือกเดินในตำนาน The Obstacle is The Way เส้นทางที่ยากมีความหมายกับชีวิตเสมอ สามคำนี้สัมพันธ์กันแบบแน่นแฟ้น แยกมันออกจากกันไม่ได้เลย

• Discipline
• Freedom
• Excellence

First say to yourself what you would be; and then do what you have to do.

เหมือนที่ Epictetus เคยบอกไว้ ขั้นแรกพูดดังๆว่าเราอยากเป็นคนแบบไหน ขั้นที่สองจงลงมือทำ

Courage is Calling

หนังสือ Discipline is Destiny – The Power of Self-Control (2022) ของ Ryan Holiday เป็นอีกหนึ่งเล่มที่อยากแนะนำให้ทุกคนลองอ่านดูช่วงปีใหม่นี้นะครับ เล่มเดียวเปลี่ยนชีวิต

ถ้าวันใดเราเข้าถึงแก่นแท้ของ Stoics วันนั้นเราจะได้พบกับชีวิตใหม่ที่มีความสุขขึ้น และใช้ชีวิตได้คุ้มค่ามากยิ่งขึ้น อย่าลืมว่ามนุษย์หนึ่งคนมีชีวิตอยู่ในโลกแค่ 4,000 สัปดาห์เท่านั้น

Life if well lived is long enough.

Stoics มีเรื่องเล่าและปรัชญาดีๆอีกมากมาย เขียนในบทความนี้ไม่หมดจริงๆ หนังสือของ Ryan Holiday เค้าตั้งใจจะเขียนให้ครบทั้ง 4 Virtues ตอนนี้มีให้อ่านสองเล่มใน The Stoic Virtues

• Courage is Calling (2021)
• Discipline is Destiny (2022)

ขอบคุณทุกคนมากๆที่อ่านบทความนี้จนจบ ขอให้ปีหน้าเป็นปีที่ดีของทุกคนนะครับ แอดว่าจะอ่านหนังสือพวก Philosophy มากขึ้นด้วย รอติดตามได้เลย